Şebit Yağlama

Kayseri yağlaması, şebit yağlaması kısaca “Şebit” Kayseri kökenli olduğu kabul edilen, hamurlu et yemeğidir. Yufka ekmek kıvamında ekmeklerin, yağlı kıyma karışımı ile yumuşatılarak, kat kat tabağa konulması ile hazırlanır. Genelde Sarımsaklı yoğurt ile servis edilir. Geniş kap içine hazırlanan şekli de olmasına karşın Şebit Yağlama tabağa konulan yuvarlak ekmeklerin arasına kıyma konulması ile yapılır.

Kayseri Valiliği de web sitesinde bir yağlama tarifi vermiş ve orada “Tercihe göre 15 kata kadar yapılabilir” yazmış. Buraya tıklayarak o tarife de bakabilirsiniz. Sanıyorum Valilik, ileride yaşanabilecek bir Şebit ve yağlama hakkında isim hakkı edinme işlemlerine karşı ellerini hazırlıyorlar, çünkü Türkiye’de yağlama veya yağlı adı altında birçok yiyecek de bulunmaktadır. Bana da bu ismi Kayseri’de tutma çabası çok mantıklı geliyor. (Örneğin: Amasya Yağlısı (bir çeşit katmer), Tokat Yağlısı (çörek) vb. gibi)

Şebit Ekmeği

Wikipedia’ya göre Şebit Ekmeği bazlama ekmeğinin ince açılmış halidir. Sitede şöyle aktarılır: “Hamurun iyice mayalanıp kabarmasından sonra oklava ile yufkadan biraz kalın olarak açılarak pişirilene şebit, daha da kalın olarak açılıp pişirilene de bazlama denir.”

Şebit ekmeği taze pişirildikten sonra kullanılabildiği gibi, kurutularak da saklanmaktadır. İç Anadolu ve Karadeniz bölgesinde genellikle kadınlar kışlık hazırlık olarak Şebit açar pişirir kuruturlar. (AA Haberi : Toroslar’da kışlık şebit telaşı) Daha sonra nemlendirerek ekmek olarak veya yemeklerde içerik olarak kullanırlar.

Kayseri ve Roma

“Kayser” veya “Kaysar”, Roma ve Doğu Roma (Bizans) imparatorlarına verilen Sezar (Caesar, Yunanca: kaisar) unvanının İslam ülkelerinde kullanılan biçimidir. Osmanlı sultanları; II. Mehmed’ten başlayarak, resmi sıfatları arasında “Kayser-i Rum” (Rum Kayzeri) unvanını da kullanmışlardır.

Hacettepe Üniversitesi web sitesine göre İsmin Anlamı: (Site Bağlantısı)
Kayseri’nin bu adı alış tarihi M.S. 17. Yıla rastlar. Kapadokya Kralı, Roma İmparatorunun onuruna şehre (Kaisareia) adını vermiştir. Şehir bu adla ün bulmuş ve gelişmiştir. Ancak, aynı yıllarda, Anadolu’da aynı adla başka şehirler de bulunduğu için, burasını diğerlerinden ayırmak için, (Erciyes’in kenarındaki (Kaisareia)- (Kapadokya’nın başkenti Kaisareia) – (Anadolu’nun öncü şehri Kaisareia) gibi adlar verilmiştir.

Şehrin bugünkü adını alışı, 7. Asırda Arap ordularının şehri ele geçirmelerinden sonraya rastlar. O da (Kaisareia) adının “Kayseri” şeklinde okunuşundan ibarettir. Şehir, o tarihten bu yana bu adla anılmaktadır.

Coğrafya.gen.tr’ye göre İsmin Anlamı: (Site Bağlantısı)
Kayseri’nin eski ismi “Mazaka” daha sonraları ise “Evsebia” (Evsebela) idi. Bu kent Roma İmparatorluğunun eline geçince İmparator Tibetius bu kenti inşa etti. Üvey babası ve selefi Augustus’un hâtırasına Latince “imparator şehri” anlamına gelen “Caesarea” (Kayzerea, Sezariya) dendi. Zamanla “Kaysera” olarak anıldı. Türkler bu şehri fethedince “Kayseri” ismi ile anılmıştır. Araplar “Kaysariye” şeklinde kullanmışlardır.

Lazanya ve Şebit Yağlama Teorisi

İnsan, Kayseri bölgesinin (Bizans) Roma tarihini öğrendikçe, Şebit Yağlamanın çok benzerlik içeren Lazanya ile bir ilişkisi olup olmadığını merak ediyor. İlk bakışta kat kat olmaları ve ikisininde içinde domates katkılı kıyma içermesi haricinde benzerlikleri yok gibi görünüyor. Lazanya‘da taze ve ince haşlanmış makarna hamuru arasında beşamel sos, bolonez sos (ragu), peynir ve fırınlama var. Şebit Yağlama’da ise mayalı, pişmiş ince ekmeğin arasında sunulan kıyma lezzeti var.

Ancak yazılı kaynaklar Lazanya’nın tarihini orta çağda İtalya ya dayandırmaktadırlar. Bu yemek Napoli şehrine atfedilmiştir. İlk kaydedilen tarif 14. yüzyılın başlarında Liber de Coquina’da (Liber de kokina, Aşçılık Kitabı) görülmektedir. Burada “Mayalı bir hamurun ince tabakalar halinde hazırlanıp, haşlanıp (pişirilip), peynir ve baharat katılarak ince bir çubukla yenildiği” tarif edilen bir yemekten bahsedilir.

Aynı dönem ve öncesinde Roma etkilerinin Anadolu’da rahatlıkla görülebildiğini göz önüne alınarak, Doğu Roma – Bizans, tamamen yok olmadan; ince hamurlardan hazırlanan, katman katman olan Şebit Yağlamanın ve Lazanyanın çok da uzak olmayan kardeşler olduğunu düşünmek çok da uzak bir teori olmaz görüşündeyim.

Afiyet olsun

Not: Ceviz benim eklediğim bir katkı oldu. Cevizin et yemeklerine yakıştığını düşünüyorsanız denemenizi tavsiye ederim.